Evkat

emlak

ÖZELLİKLE doktorluk, müşavirlik, mimarlık gibi serbest meslek faaliyetleri, ayrı bir işyeri açmaksızın ikamet edilen konutun belli bir bölümünde icra edilebilmekte.
İşte bu durumda, yani kiralanan gayrimenkulün hem konut hem de işyeri olarak kullanılması halinde, kiralanan yerin tamamı veya bir kısmı işyeri olarak kullanıldığı sürece, işyeri olarak kullanılan kısma isabet eden kira tutarı üzerinden değil, kira bedelinin tamamı üzerinden stopaj (vergi kesintisi) yapılması gerekiyor.

2008 yılında beyana tabi kira gelirinin yanı sıra elde edilen aşağıdaki gelirler beyannameye dahil edilmeyecek, sadece kira geliri beyan edilecek.
l Tevkifata tabi tutulmuş mevduat faizleri, repo gelirleri, özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları ile menkul kıymetler yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kar payları,
l 1.1.2006 tarihinden itibaren ihraç edilen hazine bonosu ve devlet tahvillerinden elde edilen faiz gelirleri ile alım satım kazançları.

GELİR Vergisi Kanunu'nun, 'Emsal Kira Bedeli Esası' başlıklı 73. maddesinde, emsal kira bedelinin uygulanmayacağı durumlar dört bent halinde aşağıdaki gibi sıralanmıştır.

l Boş kalan gayrimenkullerin muhafazası amacıyla bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması,

MÜLKİYETİ eşe ait olan gayrimenkulün hem ikametgah hem de işyeri olarak kullanılması durumunda, söz konusu ikametgah vergi mevzuatı açısından işyeri olarak kabul ediliyor. Böyle bir durumda, söz konusu gayrimenkul için kira ödenmemesi halinde emsal kira bedeli üzerinden tevkifat yapılmaz. Ancak gayrimenkulün sahibi eş tarafından, emsal kira bedelinin tamamı üzerinden yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi gerekiR.

GAYRİMENKUL sermaye iratlarında, emsal kira bedeli esası öngörülmüş ve kiraya verilen mal ve hakların kira bedellerinin emsal kiradan düşük olamayacağı hükme bağlanmıştır. Gelir Vergisi Kanunu'nun 73. maddesine göre, 'Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamaz. Bina ve arazide emsal kira bedeli, belirlenen vergi değerinin yüzde 5'idir.'

MÜLKİYETİ anne ya da babaya ait olan işyerinin, bedelsiz olarak çocuğun kullanımına bırakılmasının hem gayrimenkul sermaye iradı (kira geliri), hem de gelir vergisi kesintisi yönünden iki boyutu var.

İŞYERİ kiralarından kesilen verginin, kira geliri nedeniyle beyanname verildiği zaman hesaplanan vergiden mahsubu için 'stopajın yatırılmış olması koşulu' aranmıyor.

KAMU idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler, işyeri kira ödemeleri sırasında yüzde 20 oranında gelir vergisi kesintisi (stopaj) yapmak zorundalar.

Uygulamada en çok tereddüde düşülen husus, hem konut hem de işyeri kira geliri elde edenlerin durumu ile ilgili. 2008 yılında hem konut hem de üzerinden vergi kesintisi yapılmış işyeri kira geliri elde edenler açısından 19 bin 800 TL'lik beyan sınırının hesaplanmasında, 2 bin 400 TL'lik istisna tutarının üzerindeki konut kira geliri ile brüt (vergi kesintisi öncesi) işyeri kira gelirinin toplamı dikkate alınacak.

Kiraya verilen evin yeni alınması kirasının beyan edilmemesini gerektirmez. Sadece gelirden evin bedelinin yüzde beşinin gelirden ayrıca indirilmesi olanağı verir. Bunun yanında bir de yüzde iki oranında amortisman ayrılır. Böylece gider yüzde yedi olur. Genel olarak vergi çıkmaması beyanname verilmemesi olarak anlaşılmamalıdır. Kredi faizi de varsa vergi çıkmaz ama beyanname vermek zorunludur.

Kendi evini kiraya verip kiraya çıkan kişinin ne gibi avantajları olabilir?

Gelir vergisinde gelir yükseldikçe oran artar. Gelir dört dilime bölünmüştür. He dilime ayrı oran uygulanır. Geliri 7.800 liraya kadar olanların ödeyeceği vergi oranı yüzde 15’tir. Ama geliri daha yüksek olanlar da gelirinin 7.800 lirası için yüzde 15 vergi öder.
Verginin hesaplanması için toplam gelirin kaç lira olduğu ve hangi dilimde kaldığına bakılır. Altındaki gelir dilimi için ödenecek vergi bellidir. Gelirin içinde bulunduğu dilim içinde kalan kısım için de vergi hesaplanır ve toplam vergi bulunur.

Kiraya verdikleri evi ya da işyerini, banka kredisi kullanmak suretiyle alanlar, beyan edecekleri kira gelirinden, ödedikleri faizi düşebilirler.

Aldıkları konut kirası tutarından;

1. Bankaya ödedikleri konut kredisini
2. Yeni evin satın alma bedelinin yüzde 5'ini düşenler sonuçta büyük bir olasılıkla hiç vergi ödemeyecekler.

5) Taşınmazını işyeri olarak kiraya verenler

Kiraya verdikleri evi yeni almış olanlar; satın aldıkları yıldan itibaren 5 yıl süre ile satın alma bedelinin yüzde 5'ini, o evden aldıkları kira gelirinden düşüp, hiç vergi ödemeyebilirler.

Yurtdışında geçici olarak oturanlar, yurt dışında oturdukları eve ödedikleri kiraları, Türkiye'deki evlerinden kira geliri elde ediyorlarsa, "gerçek gider" yöntemini seçmek suretiyle, Türkiye'de tahsil ettikleri konut kirasından mahsup edebilirler. Yurt dışında işçi olarak çalışan Türk vatandaşları dar mükellef statüsünde oldukları için bu olanaktan yararlanamazlar.

Kişi sahibi olduğu konutu kiraya verip kendisi de başka bir evde kiracı olarak oturabilir. Bu durumda olanlar için özel avantajlar söz konusu olabilir.

Bunlar;
1. Mal sahibi, kira gelirlerini vergi dairesine beyan etmek zorunda.
2. Kira gelirini beyan ederken, ödediği kirayı, aldığı kiradan düşüp, hiç vergi ödemeyebilir.
3. Ödediği kirayı, aldığı kiradan düşmek isteyenlerin "gerçek gider" yöntemini seçmeleri gerekiyor.