GAYRİMENKUL sermaye iratlarında, emsal kira bedeli esası öngörülmüş ve kiraya verilen mal ve hakların kira bedellerinin emsal kiradan düşük olamayacağı hükme bağlanmıştır. Gelir Vergisi Kanunu'nun 73. maddesine göre, 'Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamaz. Bina ve arazide emsal kira bedeli, belirlenen vergi değerinin yüzde 5'idir.'
Emsal kira bedelinin uygulanıp uygulanmayacağına, öncelikle intifaya (kullanıma) bırakılan gayrimenkulün mesken mi yoksa işyeri olarak mı kullanıma bırakıldığına, daha sonra da mesken veya işyeri olarak kullanıma bırakılan gayrimenkulün usul, füru veya kardeşlerin mi yoksa bunların dışındaki kişilerin mi kullanımına mı bırakıldığına bakılarak karar verilmesi gerekiyor.
Bedelsiz olarak veya düşük bedelle başkalarının (usul, füru veya kardeşlerin dışında) kullanımına bırakılan gayrimenkuller için bu gayrimenkullerin mesken veya işyeri olup olmadığına bakılmaksızın emsal kira bedeli esası uygulanacak.
Bedelsiz olarak binaların mal sahiplerinin usul, füru veya kardeşlerinin 'ikametine tahsis edilen' gayrimenkuller için emsal kira bedeli esası uygulanmayacak (GVK Md. 73/2). Ancak bedelsiz olarak usul, füru veya kardeşlerinin kullanımına bırakılan 'işyerleri' için emsal kira bedeli esası uygulanacak.
Yukarıda yapılan açıklamalara göre:
l Gayrimenkulün gerek mesken gerek işyeri olarak başkalarının ikametine bırakılması halinde, emsal kira bedeli uygulanacak,
l Usul, füru veya kardeşlerin ikametine bırakılan meskenler için emsal kira bedeli uygulanmayacak,
l Gerek başkalarının gerekse usul, füru veya kardeşlerin ikametine bırakılan işyerleri için nakden veya hesaben kira ödemesinde bulunulmaması, başka bir ifade ile defter ve belgelerde gider olarak gösterilmemesi şartıyla, gelir vergisi tevkifatı yapılmayacak,
l Başkalarının kullanımına bırakılan mesken ve işyerleri ile usul, füru veya kardeşlere bırakılan işyerleri için emsal kira bedeli uygulanacağından, emsal kira bedeli mal sahipleri tarafından elde edilmiş gayrimenkul sermaye iradı olarak beyan edilecek.